تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن

تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن، با توجه به قرابت لفظی این دو کلمه، ممکن است چندان قابل درک نباشد؛ با این حال کسب و کاری موفق و ثمر بخش خواهد بود که ایده آن بر روی کاغذ بر اساس هر دو این مفاهیم قابل توجیح باشد. ما پیش از این هر دو این موضوعات را در بخش مقالات رهسام تک به طور مفصل شرح داده ایم. در این مقاله اما به بررسی تفاوت های این دو مفهوم ضروری کسب و کار می پردازیم. تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن را می‌توان از جنبه ها و اجزای مختلف آن مورد بررسی قرار داد؛ گرچه تشخیص این تفاوت در ظاهر دشوار به نظر می‌رسد، اما با درک این دو مفهوم، می توان به سادگی به تفاوت های این دو و کاربردهای خاص آنها در بیزنیس های مختلف پی برد.

تقریبا 90 درصد کسب و کارهای نوپا یا به عبارتی استارت آپ ها پس از مدت کوتاهی از شروع کار خود با شکست مواجه می‌شوند و تنها 10 درصد از آنها پس از شروع کار می‌توانند با طرح توجیح پذیر و مناسب خود، نظر سرمایه گذاران را جلب کرده و از طریق جذب سرمایه به کار خود ادامه دهند؛ به همین منظور راه اندازی یک کسب و کار بدون یک طرح منطقی و مناسب بر روی کاغذ، می‌تواند به قیمت نابودی سرمایه، زمان و انرژی شما تمام شود و ما را به یکی از چند هزار ورشکسته کشور تبدیل کند. در نتیجه مرگ و زندگی یک کسب و کار بسته به شناخت فرق بیزینس پلن با مدل کسب و کار و تدوین یک برنامه مناسب برای هر کدام است.

در صورتی که نتوانید طرح خود را به صورت منطقی و به دور از خیالبافی های خوشبینانه برای خود توجیح کنید، نخواهید توانست مشتری‌های خود را نیز برای ترجیح دادن شما به رقبایتان قانع کنید. برای تدوین چنین نقشه راهی ما در ابتدا به درک تفاوت های بیزینس پلن و بیزینس مدل نیاز خواهیم داشت.

ما در ادامه مقاله تلاش خواهیم کرد تا تفاوت business model و Business Plan را بررسی کرده و تعریف مختصری از هرکدام از این دو موضوع مهم در دنیای کسب و کار ارائه دهیم.

تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن چیست؟

تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن در اولین وجه، در تعریف این دو مفهوم می‌باشد. این تعاریف، یک دید کلی درباره ماهیت و تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل ایجاد می کنند تا با شناخت بیشتر، بتوان تفاوت های این دو مفهوم را به صورت دقیق تری درک کرد.

مدل کسب و کار (business model) و طرح کسب و کار (business plan) دو مفهوم متمایز هستند که اهداف متفاوتی را در فرآیندهای توسعه یک کسب و کار دنبال می کنند و هر کدام با نقش مهمی که در یک بیزینس ایفا می کنند، به رشد و ارتقاء هر تجارت کمک بزرگی می کنند. مدل کسب و کار (بیزنیس مدل) چارجوبی برای تعیین جنبه های اصلی تنفس یک کسب و کار و طرح کسب و کار (بیزینس پلن) سندی است که اهداف و استراتژی های یک تجارت را معین می کند و در نگاه اول، این بزرگ ترین تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل است.

گرچه با مقایسه تعریف این دو مبحث، تا حدودی و به صورت کلی با تفاوت این دو آشنا خواهیم شد، اما برای درک بهتر این تفاوت ناچار خواهیم بود این دو مفهوم را همانطور که گفته شد، از جنبه های متفاوت مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم. سعی ما بر این است که تعریفی که از این دو موضوع ارائه می‌دهیم، جامع و کامل باشد. این تعریف همراه با مثال خواهد بود؛ به این امید که بتوانیم بهترین درک را از تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل برای شما ایجاد کنیم.

با وجود تفاوت های بیزینس پلن و بیزینس مدل، هر دو ابزار ضروری برای کارآفرینان و صاحبان مشاغل هستند؛ اما نقش های متفاوتی را در فرآیند کلی برنامه ‌ریزی کسب و کار انجام می دهند. برای پاسخ به پرسش بیزینس پلن و بیزینس مدل چه تفاوتی دارند؟ در ادامه به صورت دقیق تر با تعریف هر کدام از این مفاهیم آشنا خواهیم شد.

تعریف بیزینس مدل برای درک تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل

تعریف بیزینس مدل که در این بخش برای درک تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل بیان می کنیم، برای نخستین بار در سال 2005 از سوی الکساندر اوستروالدر ارائه شد. این مدل شامل یک جدول 9 بلوکی از بخش های مختلف یک کسب و کار است که تمام بخش های یک بیزینس را پوشش می دهد. به طور خلاصه مدل برای یک کسب و کار یک چارچوب مفهومی است که نحوه ایجاد ارزش و کسب درآمد از آن، ساختار هزینه و نحوه ارتباط با مشتریان را تعریف می‌کند.

به وسیله بیزینس مدل، ماهیت کسب و کار ما مشخص خواهد شد و اینکه بیزینس ما در چه دسته‌ای از انواع کسب و کارها قرار خواهد گرفت. برای درک تفاوت های بیزینس پلن و بیزینس مدل باید گفت به طور کلی خود بیزینس مدل از چندین بخش متفاوت تشکیل شده که در ادامه به بیان آن ها خواهیم پرداخت.

شناخت اجزاء بیزینس مدل در تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار

یک بیزینس مدل شامل بخش های: ارزش پیشنهادی، بخش های مشتریان، کانال های ارتباطی، ارتباط با مشتری، شرکا کلیدی، منابع کلیدی، ساختار هزینه و جریان درآمدی است. تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار در این است که اجزا بیزینس مدل در میان تمامی کسب و کار ها مشترک بوده و در جزئیات تفاوت دارند.

تعریف بیزینس پلن برای درک تفاوت های بیزینس پلن و بیزینس مدل

تفاوت های بیزینس پلن و بیزینس مدل تا اینجای کار بر اساس تعاریفی که از بیزینس مدل ارائه شد تا حد کمی مشخص شد؛ اما برای درک بهتر به تعریف بیزنس پلن یا طرح کسب و کار نیز نیاز است.

به زبان ساده، بیزینس پلن، نقشه جزء به جزء برای اجرای مصادیقی است که در بیزینس مدل تعریف شده است. به طور کلی در شرح  تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل می توان گفت بیزینس مدل، یک بوم بخش بندی شده از بخش های اصلی کسب و کار برای خود ماست و بیزینس پلن یک طرح و برنامه منطقی است که عموما برای جذب و توجیه سرمایه گذار به کارگرفته می شود به همین دلیل به آن طرح توجیهی نیز می گویند. در ادامه با خواندن درباره اجزا بیزینس پلن، به درک کامل تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار بسیار نزدیک خواهید شد.

شناخت اجزاء بیزینس پلن در تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن

با معرفی اجزای بیزینس پلن، بیان تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن تقریبا به اتمام می رسد؛ این اجزا عبارت اند از: خلاصه اجرایی، نمای کلی شرکت، تحقیقات بازار، تجزیه و تحلیل رقابتی، شرح محصول یا خدمت، استراتژی بازاریابی یا فروش، اطلاعات مالی کسب و کار، شرح سازمان و مدیریت، درخواست بودجه و پیوست اسناد. این مراحل دربرگیرنده جزئیات برنامه ریزی ها و تصمیمات استراتژیک در جهت دستیابی به اهدافی است که در نظر گرفته اید و میزان پتاسیل، درستی مسیر و آمادگی شما برای آن مشخص می کند.

در ادامه از منظر اهداف بررسی خواهیم کرد بیزینس پلن و بیزینس مدل چه تفاوتی دارند؟

شناخت هدف برای درک تفاوت بیزینس مدل با بیزینس پلن

تفاوت بیزینس مدل با بیزینس پلن را در اهداف این دو موضوع نیز می توان بررسی کرد. هر کدام از این دو تعریف، برای اهدافی ابداع و معرفی شده اند که علی‌رغم شباهت ظاهری این دو تعریف، تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن، بین زمین تا آسمان است. اهداف نیز یکی دیگر از جنبه‌ های مهم تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار است. مدل های کسب و کار توصیفی از نحوه برنامه ریزی یک کسب و کار برای ارائه محصولات و خدمات به مشتریان هستند؛ آنها بر روی قیف های فروش خاص، استراتژی های بازاریابی و حوزه های مشابه تمرکز می کنند و هدف آنها درک کلی کسب و کار است. در مقابل، طرح های کسب و کار توضیحات جامع تری از هر جنبه از یک کسب و کار هستند؛ در حالی که آنها اطلاعات فروش و بازاریابی را شامل می شوند، اطلاعات مالی، پیش بینی درآمد و بیانیه ماموریت را نیز شامل می شوند و با هدف ارائه به سرمایه گذار، بررسی وضعیت مالی فعلی و پیش بینی، انطباق با تغییرات ملموس داخلی یا خارجی و … تدوین می شوند.

به طور کلی اگر بخواهیم از جنبه هدف به این دو موضوع نگاه کنیم، میتوانیم بگوییم که بیزینس مدل بر روی توصیف کلیت و اجزا اصلی کسب و کار تمرکز داشته و بیزینس پلن، سعی در توصیف جزئیات و چگونگی پیاده سازی بیزینس پلن دارد.

بیان مثال درک تفاوت بیزینس مدل با بیزینس پلن

برای درک بهتر تفاوت بیزینس مدل با بیزینس پلن، بهتر است از مثال کوتاهی استفاده کنیم. شرکت Airbnb مثال خوبی برای بیان تفاوت طرح کسب و کار و مدل کسب و کار است. بیزینس مدل این شرکت اجاره آنلاین اقامتگاه در 9 بخش آن عبارت اند از:

ارزش پیشنهادی: فرایند رزرو ساده، طیف گسترده ای از انتخاب ها، قیمت رقابتی در مقایسه با هتل ها، راحتی و تجربه خوشایند

کانال های ارتباطی: شبکه های اجتماعی، بلاگر های سفر، دهان به دهان

روابط مشتریان: سلف سرویس، پشتیبانی مشتری

بخش های مشتریان: مسافران تفریحی، مسافرانی که می خواهند مقرون به صرفه سفر کنند، افراد محلی که به دنبال درآمد اضافه از اجاره اقامتگاه های خود هستند.

شرکا کلیدی: سرمایه گذاران، مسافران، میزبانان، شرکت های بیمه، ارائه دهندگان سرویس های پرداخت

فعالیت های کلیدی: حفظ پلتفرم، ارائه پشتیبانی، انجام تحقیقات

منابع کلیدی: اجتماع میزبانان و مهمانان، پلتفرم، توسعه دهندگان و سایر متخصصان

ساختار هزینه: هزینه های توسعه و نگهداری پلتفرم، هزینه های بازاریابی

جریان های درآمد: اجاره بها، تبلیغات

برای بیان بهتر تفاوت business model و Business Plan در Airbnb جزئیات بیزینس پلن یا طرح کسب و کار این شرکت را بخوانید:

خلاصه اجرایی و نمای کلی این کسب و کار و اهداف و چشم انداز ها، تجزیه و تحلیل صنعت گردشگری در دنیا، تحلیل رفتار ها، محدودیت ها و انگیزه های گردشگران و میزبانان، تحلیل رقبا و نقاط ضعف و قدرت آنها، شناخت شکاف های بازار گردشگری و اقامتگاه، شرح خدمت ارائه شده، استراتژی های شرکت Airbnb برای بازاریابی، جزئیات مالی کسب و کار، چارت سازمانی و نحوه مدیریت و اسناد مرتبط به شکل پیوست است. امیدواریم با این مثال به خوبی فرق بیزینس پلن با مدل کسب و کار را درک کرده باشید.

 

کلام آخر در بیان تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل

امیدواریم تا به اینجای مقاله توانسته باشیم به خوبی تفاوت بیزینس پلن و بیزینس مدل را برای شما توضیح داده باشیم؛ بیزینس مدل، چهار چوب و جعبه کلی و بیزینس پلن، محتویات این جعبه است؛ بیزینس مدل، نقشه راه کلی و بیزینس پلن، نحوه اجرای این نقشه راه، همراه با جزئیات است. تفاوت بیزینس مدل و بیزینس پلن در همین زمینه است و تمام مثال های بالا صرفا در جهت درک بهتر این تفاوت بود. فهم این موضوع که بیزینس پلن و بیزینس مدل چه تفاوتی دارند، چندان کار پیچیده ای نیست.

حال اگر قصد راه اندازی یک کسب و کار برای خود دارید، پس از دانستن اینکه بیزینس پلن و بیزینس مدل چه تفاوتی دارند، نوبت به نوشتن این طرح و برنامه ریزی بر روی آن است. راه اندازی هر کسب و کاری چه کوچک و چه بزرگ بدون در نظر گرفتن این دو فاکتور بی نهایت مهم و حیاتی به هیچ وجه کار عقلانی نبوده و به احتمال زیاد چنین کسب و کاری در همان ماه ها یا سال ابتدائی با شکست سختی رو به رو خواهد شد. نکته بسیار مهم دیگر در رابطه با تدوین این دو برنامه، تاکید بر اجرا پذیر و منطقی بودن آن است؛ در زمان تدوین این برنامه ها، باید از تصمیمات هیجانی و بیش از حد خوشبینانه اکیدا پرهیز کرد.